Gustav Klimt, čovek koji je dominirao umetničkom scenom prestonice Austro-Ugarske od 1900. do 1918. godine. Jedan od njegovih nesumnjivo najboljih portreta žena, portret Adele Bloh-Bauer I (“Portrait of Adele Bloch-Bauer“), nastao je 1907. godine.
Njegova muza, a moguće i ljubavnica, jedina je žena koju je dva puta naslikao, 1907. i 1912. godine (portreti I i II), mada je dobrim poznavaocima njenog lika pošlo za rukom da je uoče i na predstavi jevrejske heroine Judite, koju je Klimt uradio 1901. godine.
Umetnik i njegova muza
Adel Bauer rođena je 1881. godine u bogatoj porodici kao najmlađe, sedmo dete. U ranoj mladosti njen bezbrižni svet srušila je smrt starijeg, omiljenog brata, i Adel osetivši nepodnošljivim dalji život u kući svojih roditelja, ubrzo se udala za industrijalca Ferdinanda Bloha. Ličnost Adel Bloh-Bauer bila je neobična. Iako krhka i bolešljiva, bila je vrlo samouverena, a ponekad je delovala i arogantno i oholo. U njenom salonu okupljali su se veliki umetnici i učeni ljudi. Samostalno je izučavala nemačku, francusku i englesku klasičnu literaturu, tako da je i njeno obrazovanje omogućavalo da se u intelektualnim krugovima dobro snalazi. Godine 1903. Adelin muž zatražio je izradu njenog portreta kao poklon za godišnjicu braka njenih roditelja, i gotovo četiri godine kasnije, 1907. izložen je veličanstveni, zlatni portret, gospođe Bloh-Bauer. Predstavio ju je na zlatnom tronu, sa zlatnim nebom posutim zlatnim zvezdama, koje dopunjava njenu zlatnu odeću.
Zlatna boja ističe lepotu žene, naglašava njenu senzualnost i krhkost
Mogli bismo čak zaključiti da zlatna boja, u koju je Adele ušuškana na ovom Klimtovom portretu, ne govori samo o njenom bogatstvu i nije samo statusni simbol, već je i simbol prkosnog stava moći koju ne samo ona, već ceo ženski rod, polako stiče u takozvanom “muškom svetu”. Većina njegovih dela nastalih na prelazu vekova, pokazuju i “nadolazeću modernost”, sve veću emancipaciju žene, koja joj daje novu socijalnu, kulturnu i ideološku poziciju u društvu. Slika je izrađena od skupocenih materijala, zlatnih i srebrnih listića koji su aplicirani direktno na platno i koji svakako čine da njeno lice i ruke lepršaju u sjajnom kovitlacu. Klimtovo remek-delo zlatne faze ističe i njegovu zanesenost femme fatale, koju na većini slika možemo videti – senzualnu, zavodljivu, raskošne kose, skrivene bogatim naborima haljine ili pak potpuno nage.
Pored dva svoja portreta Adel je u svojoj kolekciji imala još nekoliko Klimtovih slika i bezbroj crteža. Kada se bračni par Bloh-Bauer 1919. godine preselio u novi dom u centru Beča, Adel je u svojim odajama napravila i neku vrstu oltara gde su bili izloženi samo njegovi radovi. Godine 1925. Adel je iznenada preminula od meningitisa ostavivši u svom testamentu molbu da se umetnička dela posle njihove smrti poklone Austrijskoj galeriji. Njena želja nije bila ispunjena.
Adel Bloh-Bauer je jedina žena čiji je portret Klimt naslikao dva puta
Prepoznajete li Adelin lik i ovde?
Posle aneksije Austrije nacisti su Baueru oduzeli kolekciju. Nedugo posle završetka rata, 1945. godine, Bauer je preminuo, a njegova želja da vrati kolekciju se ugasila. Tri Klimtova dela zadržana su i šezdesetak godina provela u bečkom Belvedere muzeju, dok je ostatak rasprodat. Jedina rođaka Adel Bloh-Bauer, danas devedesetogodišnjakinja, posle dugogodišnjeg spora sa državom Austrijom, 2006. godine dobila je presudu u svoju korist. Austrija je priznala da su slike vlasništvo porodice i predala dela iz kolekcije, koja su ubrzo zatim izložena u Državnom muzeju umetnosti u Los Anđelesu. Slika Adel Bloh-Bauer I potom je po rekordnoj ceni prodata Novoj galeriji u Njujorku, muzeju nemačke i austrijske umetnosti ranog XX veka.
Iva Šapić je budući istoričar umetnosti. Nesuđeni Šerlok Holms II. Budući umetnik, krojač, kuvar, organizator venčanja i vlasnik cvećare i kafića – knjižare. Ili pisac. Ili turistički vodič. Ili profesionalni čitač knjiga. Ili sve to, ako poživi koji vek duže.
