Sigurno ste upoznati sa rečenicom “život imitira umetnost” (eng. life imitates art). A šta se desi kad umetnost imitira umetnost? Kako filmovi predstavljaju jednu od najnaprednijih formi umetnosti koje je čovek kreirao, neminovno je da su reditelji kroz istoriju filma pronalazili inspiraciju u određenim umetničkim delima koje sada krase zidove velikih muzeja, kao i kuća privatnih kolekcionara. Tako su nastali filmovi koji imitiraju umetnost, bilo u celosti, bilo u pojedinim kadrovima.
Ako niste istoričar umetnosti ili zaljubljenik u umetnost, velika je verovatnoća da nećete, ili niste primetili kada su se u filmovima pojavili pojedine naznake ili direktna aludiranja na određeno umetničko delo. Međutim, to je opravdano, jer reditelji umeju čak i na najsuptilniji način da odaju počast umetnicima, ali isto tako, umeju da rekreiraju čitave scene po uzoru na sliku.
Na kraju krajeva, sve što je u jednom trenutku kreirano, u umetničkom smislu, vuče sa sobom dugogodišnju i bogatu tradiciju umetnosti koja je došla pre onoga što je nastalo. Pa, kako su to reditelji uspeli da se inspirišu umetničkim delima – u nastavku otkrivamo filmove koji su svoju inspiraciju crpeli iz svetski poznatih slika i fresaka.
Filmovi koji imitiraju umetnost: 4 primera koja su inspirisala reditelje (upozorenje: tekst može sadržati spojlere)
Film “Mad Max: Fury Road” i slika “Slonovi”, Salvador Dali (1948)
Nakon što je 1979. godine objavljen prvi Mad Max film, svaki sledeći u franšizi je imao gotovo identičan narativ, prateći Maxa koji traga za osvetom na razorenoj i opljačkanoj planeti Zemlji. Iako se biranje identičnog narativa za svaki od filmova može smatrati čudnim izborom, reditelj filma, George Miller, ističe sledeće: Filmovi velikih umetnika su jednostavni po narativu, ali privlače vizuelnim prikazom. Imajući to u vidu, nije ni čudo što je reditelj odabrao da primeni upravo tu logiku na svoje filmove.
Ukoliko do sada niste gledali Mad Max ostvarenja, u pitanju je fiktivni svet ispunjen monstruoznim likovima (u bukvalnom smislu – čudovišta), vanzemaljskim pejzažima i okruženjima koji su ispuneni kontrastnim bojama i teksturama. U skladu sa time, nije vam potreban i intenzivan narativ koji će vas kupiti neizvesnošću i akcionim scenama – jer vizuali čine sve što je potrebno.
U skladu s time, film Mad Max: Fury Road je u više navrata inspiraciju crpeo iz umetničkih dela. Kada su Max i Furiosa konačno pristigli u obećanu zemlju, predeo za koji se smatralo da je u njemu bogato razvijena flora i fauna, likovi nailaze samo na solane. Kako bi se što vernije preneo ovaj osećaj, film daje referencu na sliku Salvadora Dalija iz 1948. godine, pod nazivom Los Elefantes (srp. Slonovi). Kad uporedite ova dva prizora, veoma je lako pronaći sličnosti između slonova na slici, i ljudi na štulama u vidu slonova. I umetničko dela i filmski rad koriste ove čudne figure kako bi istakli ogromnu količinu negativnog prostora, svet koji je svojom prazninom učinjen nadrealnim.
Film “The Truman Show” i slika “Architecture au clair de lune“, Rene Magrit (1956)
The Truman Show je američka satirična drama-komedija, koja je prvi put prikazana 1998. godine. Glavnu ulogu Trumana Burbanka tumači Jim Carrey, čoveka koji je odrastao “normalnim” životom na velikom televizijskom setu sa glumcima, za seriju o njegovom životu.
Truman Burbank je, dakle, zvezda “The Truman Showa”, rijaliti emisije koja prati njegovu svakodnevicu od rođenja do smrti. Međutim, postoji jedna začkoljica. Truman nema pojma da ga posmatraju ili da je njegova stvarnost potpuno izmišljena. Film u suštini pokazuje kako tehnologija i arhitektura utiču na stvarnost.
U jednoj od scena, kada Truman konačno razbije “balončić” u kome živi, dešava se iznenadna vizuelna promena. Izlazeći iz svog sveta izgrađenog na lažima, Truman ulazi u prostor koji evocira onostranost i oponaša arhitekturu Renea Magrita iz 1956. godine. Okružen plavim i belim tonovima, kadar hvata istu kompoziciju boja kao i Magritov poznati rad.
Pročitaje i ovo: Steampunk: Problemi supkulture i da li bi mogao da se vrati?
Film “The Lighthouse” i slika “Hipnoza”, Saša Šnajder (1904)
Film koji je režirao Robert Eggers govori o dva čuvara svetionika koji pokušavaju da održe zdrav razum dok žive na udaljenom i misterioznom ostrvu Nove Engleske 1890-ih godina. Eggers je jedan od reditelja koji su poznati po tome što često vrše reference na određena umetnička dela u svojim filmovima, i zbog toga treba izdvojiti njegoo ostvarenje iz 2019. godine “The Lighthouse”.
Malo je reći da je estetika filma jeziva, sa scenama koje teško izbijaju iz glave, ukljućujući i zastrašujuće likove. Eggers je uspeo da uhvati histeriju svoja dva glavna lika pozivajući se na staru skicu. Snimljen napolju, u mrklom mraku i kiši, goli Thomas kreće ka Ephraimu, dok svetlost izlazi iz njegovih očiju, uperena pravo ka Ephraimovom licu – isto kao i svetionik na ostrvu.
Nesumnjivo je da ova snažna slika ostaje u mislima gledalaca dugo nakon završetka filma, a kadar se odnosi na skicu nemačkog slikara i skulptora, Sašu Šnajdera, pod nazivom Hypnosia. Dok se značenje ove skice izgubilo kroz vekove, delo će uvek govoriti za sebe. Čovek, otkriven, nag, pati pod pogledom onog naspram njega. Ovaj prikaz odražava kako se Ephraim oseća u tako bliskom odnosu sa Thomasom.
Film “Dreams” i slika “Žitno polje sa vranama”, Vinsent Van Gog (1890)
Dreams je antologijski film iz 1990. godine koji spada u magični realizam, a koji je napisao i režirao Akira Kurosawa. Bilo da ste strastveni gledalac stranih filmova ili želite da se upustite u to, svako mora da odgleda ostvarenje ovog genijalnog reditelja barem jednom.
U pitanju je, dakle, antologijski film koji uključuje osam magičnih realističnih prikaza, Kurosawinih snova koje je zapravo imao. Svaka priča prati jedinstvene teme – detinjstvo, duhovnost, umetnost, smrt i greške koje su ljudi napravili protiv prirode.
Ako već niste pogodili o kakvom narativu se radi: Kad se student umetnosti nađe unutar Van Gogovog umetničkog dela, vodi duboki razgovor sa umetnikom koji objašnjava razloge zašto je sebi odsekao uvo. Učenik na kraju ostaje sam, i nalazi sebe u polju punom vrana, odražavajući sliku “Žitno polje sa vranama” koju je Van Gog naslikao 1890. godine.
Pročitajte i ovo: Kako je Mona Liza otputovala u Ameriku
Naslovna fotografija: pinterest.com/dailyartmagazine
Nenad Grubanoski
