Neki ga smatraju vrsnim metodičarem, za većinu je sjajan teatrolog, a mnogi o njemu misle kao o velikom vizionaru. Istina je da je on sve to, ali iznad svega – neprikosnoveni umetnik. Reč je o Ježiju Grotovskom (Jerzy Grotowski), čoveku koji je jedna od najznačajnijih figura pozorišnog sveta.
Grotovski je rođen 11. avgusta 1933. godine u Poljskoj
Kada je 1951. godine upisao studije glume u Krakovu, verovatno nije ni sanjao da će samo nekoliko godina kasnije biti i diplomirani glumac i režiser. A nije bio samo to – stvarao je decenijama, rukovodio je Teatrom 13 redova, potom Teatrom Laboratorijumom, bio je učesnik svetskih festivala, predavač velikog broja pozorišnih konferencija, počasni član mnogobrojnih univerziteta, dobitnik prestižnih nagrada.
Grotovski je sa "Postojanim princem" gostovao i na BITEF-u 1967. godine
Zašto je Grotovski tako značajan? On uočava razliku između pozorišta i drugih disciplina, u prvi plan stavlja odnos između gledalaca i glumaca, međusobnu razmenu energija, sučeljavanje, integralnost. Zato gledaoci u njegovim predstavama imaju svojevrsne uloge: u “Akropolisu” (Akropolis) smešteni su na krevete na sprat logora u Aušvicu, u “Faustu” (The Tragical History of Doctor Faustus) oni su gosti na Faustovoj poslednjoj večeri, u “Kordijanu” (Kordian) posetioci mentalne ustanove, a u “Postojanom princu” (The Constant Prince) perverzni posmatrači gladijatorskih borbi ili studiozni voajeri hirurške intervencije. Uvek postoji spoj ova dva sveta, udvajanje impulsa glumaca i publike, integracija patnje, strasti.
"Akropolis" je smešten na prostor koncentracionog logora
Grotovski pruža moderni manifest nazvan siromašno pozorište. U njemu nema mehaničke muzike, dekorativne scenografije, suvišnih rekvizita, veštačkih kostimografskih rešenja, spektakularnog osvetljenja. Siromašno pozorište lišeno je svih suvišnih detalja, a u centru umetničkog izvođenja jeste odnos glumaca i gledalaca. Svaki predmet može biti dočaran snagom glumačke igre, a svaki zvuk stvoren veštom kontrolom glumčevog govornog aparata.
Rišard Ćeslak bio je nosilac predstava Ježija Grotovskog i njegov saradnik u istraživanjima
Glumac je podvrgnut treninzima, obukama, vežbama. Uči kako da diše, kontroliše impulse, ujednačava unutrašnji ritam, kako da se koncentriše i na taj način svoje fiziološke procese prenese na svoj spoljašnji izraz. Cilj glumca je da se ogoli, oslobodi, dovede sebe do totalnog čina.
Glumac teži da dosegne tačku samospoznaje, ispražnjenja, transgresije
Grotovski ceo život posvećuje stvaranju predstava, a onda jednog dana iznenada prestaje sa time i posvećuje se svom istraživačkom radu. Postaje uzor mnogima, neki preuzimaju njegove metode obuke glumaca, drugi veruju u njegovu ideju siromašnog pozorišta, a veliki broj kulturnih institucija živi od reputacije pošto im je slavni Grotovski bio počasni gost predavač.
Radni centar Ježija Grotovskog u Bolonji 1997. godine
Za života je ovenčan lovorikama, mnoge škole su preuzele njegovo učenje, pojedinci su preuzimali njegove ideje, a i danas postoji Radni centar, koji nosi njegovo ime. Umro je u Pontederi od opake bolesti 1999. godine, ali pre toga se postarao da njegovo ime postane nezaboravni trag u svetu pozorišne umetnosti.
Nataša Delač voli ljude, smeh do suza, igranje igrica i prvu jutarnju kafu. Za nju, najlepši je osećaj kada prvi put u godini vidi more. Obožava putovanja, čaroliju i čuda.
