“Pisanje grafita je zadovoljstvo tajnog učestvovanja, dok su ishodišta javna.” – Ratko Božović
Najčešća definicija grafita je da oni predstavljaju slanje poruke na javnim površinama u pisanoj ili likovnoj formi. I kao tekst i kao crtež, grafiti su uvek angažovani. Kada šalju eksplicitnu poruku, kada su govor mržnje, nacionalističke poruke ili usmereni protiv LGBT populacije… Čak i kada su samo potpis umetnika. Dovoljno je što najveći broj grafita nastaje brzo, tajno i na nedozvoljenom mestu, dok su njihovi autori pod pritiskom i pretnjom policije, građana, javnog mnjenja i, konačno, zakona koji kaže da u našoj zemlji lice koje izrađuje grafit može biti kažnjeno sa 2,500 dinara ili više. U novije vreme postoje mesta određena za grafite, ali, paradoksalno, to oduzima snagu samoj poruci i angažmanu.
Iako je grafit koji danas poznajemo umetnički izraz koji se definisao šezdesetih godina prošlog veka, pre svega u njujorškom metrou, a etabliran pojavljivanjem reportaže o Taki 183 grafitu, zapamtile su ga i stare civilizacije. I tada, kao i danas, imao je za cilj da prenese neku poruku: bilo da je nešto reklamirao (na primer, usluge neke rimske prostitutke ili podobnost nekog kandidata za rimski Senat), obračunavao se sa protivnicima ili je bio samo distih o lepoti života i ljubavi. Kada je otkopana Pompeja, na njenim zidovima otkriveni su upravo takvi zapisi. I dalje, crteži na zidovima pećina Altamira i Lasko za koje su antropolozi i istoričari umetnosti rekli da predstavljaju želju lovca da savlada prirodu, takođe se mogu posmatrati i kao grafiti… U toku Drugog svetskog rata američki vojnici, gde god da su bili, ispisivali su Kilroy was here, kao uspomenu na nepoznatog vojnika “koji je voleo da se potpisuje”, a možda i u strahu od neizvesnosti rata, želeći da ostave neki konkretan trag…
Iako sa jedne strane vlada mišljenje da grafiti “stvaraju utisak zapuštenosti fasada, umanjuju vrednost nekretnina i izazivaju nelagodnost”, s druge strane, grafit je opšteprihvaćena, pretežno urbana, kulturna pojava, sa osobenim stilovima, jezikom, žargonom, pravilima, hijerarhijom među crtačima… Kao i svaku umetnost, odlikuje ga težnja ka originalnosti, a popularnosti grafita doprinela je i njegova veza sa hip hopom i činjenica da su neki poznati reperi i di džejevi bili crtači grafita.
Sama reč grafit potiče od italijanske reči graffito što znači škrabati, tj. grebati po zidu. Koren ove reči je i u starogrčkoj reči graphein što znači pisati. Na zidovima Beograda napisano je i naslikano svašta: od bisera mudrosti do neprihvatljivih uvreda i gluposti, od remek dela ulične umetnosti, koja nemaju cenu i nisu nisu na prodaju, do neprihvatljive vulgarnosti… Toliko da pred nekim zidom ostajemo zapanjeni, poput onog stanovnika Pompeje koji je zgranut zapisao: “Zapanjen sam, o zide, da se još nisi srušio pod težinom tolikih gluposti napisanih na tebi.”
Grafiti u ovom prilogu fotografisani su na ulicama gornjeg Dorćola, omeđenog ulicama: Francuska, Cara Dušana, Tadeuša Košćuška i Vase Čarapića. Osim jednog, koji je nedavno prekrečen, svi i dalje postoje i mogu se videti. Zanimljivo je to što se može uočiti da njihovi autori međusobno korespondiraju.
Ovaj grafit je bio ... na ovom zidu
Uroš Pajović voli lepe stvari i lepe ljude. Pogled na svet i odnos prema drugima deli sa dr Hausom. “I am not settling for anything less than everything.”
