Kosmopolitski balet
Jedan od najupečatljivijih kvaliteta “Labudovog jezera” jeste raznolikost njegove koreografije. Inspirisan tradicionalnim stilom baleta na dvoru tokom italijanske renesanse, koji je bio mešavina tradicionalnih plesova iz celog sveta, Marijus Petipa je svoju koreografiju usavršio pokretima iz Poljske, Mađarske, Italije, Rusije i Španije. Petipa je naručio partituru od Rikarda Driga u kojoj su se našli tragovi španskog i mađarskog koraka, kao i venecijanski plesovi.
Primabalerine
Za ulogom Odete oduvek su žudele balerine širom sveta i tumačile su je najbolje plesačice na svetu. Jedna od prvih koja je dobila ovu ulogu bila je italijanska balerina Pierina Legnani koja je 1893. godine oduševila publiku sa 32 improvizovane, ali savršene piruete koje su od tada integrisane u koreografiju. Verzija Rudolfa Noureeva iz 1964. ostala je upamćena po performansu engleske primabalerine Margot Fonteyn koja je sa koreografom razvila izuzetno blizak profesionalni odnos. Još jedan istorijski performans priredila je Maïa Plissetskaïa, koja je postala primabalerina Boljšoj teatra 1960. godine, a 1976, za stogodišnjicu baleta, plesala sa takvom kombinacijom gracioznosti i drame da će se pamtiti godinama. Simfonijska moć Čajkovskog i bogatstvo koreografije uzdižu ovo delo od jednostavnog baleta do veličanstvenog remek-dela pantomime. Trenutno francusko-norveška plesačica Léonore Baulac tumači ulogu Odete u pariskoj operi Bastilja. Ovo je drugi put za pet godina da je izabrana za ovu ulogu, što potvrđuje njen talenat primabalerine.
Adaptacije i inspiracije
Tokom godina, “Labudovo jezero” utrlo je put mnogim adaptacijama. Od 1895. godine, Petipa i Ivanov su izostavljali delove baleta, pre svega ceo četvrti čin. Upravo je ta revidirana verzija postala klasika i oduševila generacije koreografa od tada. Između 1910. i 2019. stvoreno je više od 20 različitih adaptacija, u gradovima uključujući Pariz, Njujork, Havanu, Hamburg i San Francisko. Jedna od najpoznatijih je koreografija koju je osmislio Rudolf Noureev 1984. godine u pariskoj operi Bastilja, a koja je unela u priču psihoanalitičku dimenziju. Priču je interpretirao kao san princa Sigfrida, u kojem pretražuje dubine jezera u pokušaju da izbegne svoj dogovoreni brak. Beli labud predstavlja njegovu nedostižnu slobodu, a crni labud njegov alter-ego, zarobljen u obavezi da se oženi. Na kraju, princezu Odet odvodi čarobnjak Rothbart, pred očima nemoćnog princa. Balet sa poreklom iz tradicionalnih dečjih pripovedanja mnogo je puta prilagođen za film, često i za mlađu publiku, poput animacije iz 1994. godine “Labud i princeza” i filmske serije “Barbike iz Labudovog jezera” iz 2003. godine. Bez sumnje, najpoznatija adaptacija je film Darena Aronofskog “Crni Labud” iz 2011. u kojem Natalie Portman igra ulogu mlade balerine, koja se sukobljava ne samo zbog glavne uloge u baletu, već se bori i sa destruktivnom unutrašnjom dualnošću koja zamagljuje linije između imaginarnog i stvarnosti. Takođe se smatra da je, u “Potrazi za izgubljenim vremenom” Marsela Prusta, njegova inspiracija za Svanov Put došla delom upravo iz “Labudovog jezera”.
Naslovna fotografija: Léonore Baulac, Instagram
Vladislava
