Današnji datum obično se smatra rođendanom, po mišljenju mnogih, najvećeg pesnika i dramskog pisca svih vremena, Vilijama Šekspira (William Shakespeare). Međutim, o njegovom životu mnogo toga se ne zna – uključujući datum kada je zaista rođen.
Tri portreta sa početka XVII veka za koje se smatra da prikazuju Vilijama Šekspira
Vilijam Šekspir je rođen 1564. godine u Stratfordu na Ejvonu, gradiću na jugu Engleske, a kršten 26. aprila. U to vreme, datumi rođenja nisu beleženi. Bio je treće od osmoro dece rukavičara Džona Šekspira (John Shakespeare) i Meri Arden (Mary Arden), ćerke lokalnog zemljoposednika. Vilijam je pohađao gimnaziju u Stratfordu, gde je učio latinski jezik, klasičnu književnost i retoriku. Sa 18 godina, oženio se dvadesetšestogodišnjom En Hatavej (Anne Hathaway), koja je već bila trudna sa njihovim prvim detetom, ćerkom Suzanom (Susanna). Dve godine kasnije dobili su blizance, Hamneta (Hamnet) i Džudit (Judith). O njegovom životu između 1585. i 1592. godine ne zna se skoro ništa, osim da je u nekom trenutku otišao u London i postao deo glumačke trupe.
Rodna kuća Vilijama Šekspira u Stratfordu na Ejvonu
Prva zabeleška o Šekspiru kao piscu javlja se 1592. godine, u pamfletu Roberta Grina (Robert Greene) koji upozorava kolege da se pojavio izvesni skorojević koji “zamišlja da je jedini binotresac (Shake-scene) u zemlji”. Grin je pripadao grupi univerzitetski obrazovanih dramskih pisaca, i nije mu bilo drago što je njihovu slavu zasenio čovek relativno skromnog obrazovanja i porekla. Veruje se da je Šekspir do tada napisao komedije “Dva plemića iz Verone” (The Two Gentlemen of Verona) i “Ukroćena goropad” (The Taming of the Shrew), istorijsku dramu u tri dela “Kralj Henri VI” (Henry VI) i krvavu tragediju osvete “Tit Andronik” (Titus Andronicus). U sledećh par godina napisao je istorijsku dramu “Kralj Ričard III” (Richard III) i komedije “Uzaludni ljubavni trud” (Love’s Labour Lost) i “Komedija nesporazuma” (Comedy of Errors).
Ričard Berbidž, glavni glumac u većini Šekspirovih komada
Do 1594. Šekspir je već bio suvlasnik pozorišne trupe poznate kao “Ljudi lorda Čamberlena” (Lord Chamberlain’s Men). Glavne uloge igrao je Ričard Berbidž (Richard Burbage), dok se sam Šekspir pojavljivao u sporednim ulogama. Kada je Elizabetu (Elizabeth) na engleskom prestolu nasledio Džejms I (James I), Šekspirova trupa je kao najistaknutija pozorišna trupa u zemlji dobila patronat samog kralja i postala poznata kao “Kraljeva družina” (King’s Men). Početkom XVII veka London je na 250 hiljada stanovnika imao čak 20 pozorišta, a brojna pozorišna publika pripadala je svim staležima. Šekspirova trupa nastupala je u pozorištu koje je bilo poznato naprosto kao “Pozorište” (The Theatre), dok 1599. za izvođenje svojih komada nije izgradila novo pozorište “Gloub” (The Globe) okruglog oblika; siromašni narod je stajao uz samu scenu, dok su bogataši posmatrali predstavu sa galerija. Ženama nije bilo dozvoljeno da se pojavljuju na sceni, pa su ženske uloge igrali dečaci i mladići.
Savremeni prikaz pozorišta “Gloub” u vreme kada su se u njemu izvodili Šekspirovi komadi
O Šekspirovom privatnom životu zna se veoma malo, osim da je živeo i radio u Londonu i posećivao porodicu u Stratfordu svake godine. Postoje anegdote o njegovim ljubavnim vezama sa ženama u Londonu, a u današnje vreme se javljaju razna nagađanja zasnovana na autobiografskom tumačenju “Soneta” (Sonnets), koje je napisao pre 1598, a objavio 1609. Prvih 126 soneta u zbirci posvećeni su platonskoj ljubavi prema Vrlom mladiću (Fair Youth), a soneti 127-154 Crnoj dami (Dark Lady), prema kojoj pesnik oseća ljubav sličniju mešavini požude i mržnje. Pored soneta, jedina dela koja je Šekspir objavio za života bile su narativne poeme “Venera i Adon” (Venus and Adonis, 1593) i “Otmica Lukrecije” (The Rape of Lucrece, 1594).
Henri Rajotsli, erl od Sautemptona, mecena kome je Šekspir posvetio svoje dve poeme, i koga neki smatraju “Vrlim mladićem” iz Šekspirovih soneta
Između 1595. i 1601. Šekspir piše tragedije “Romeo i Julija” (Romeo and Juliet) i “Julije Cezar” (Julius Caesar), istorijske drame “Ričard II” (Richard II), “Kralj Džon” (King John) i “Henri IV” (Henry IV) u dva dela, i velike komedije “San letnje noći” (A Midsummer Night’s Dream), “Mletački trgovac” (The Merchant of Venice), “Vesele žene vindzorske” (The Merry Wives of Windsor), “Mnogo buke ni oko čega” (Much Ado About Nothing), “Kako vam drago” (As You Like It) i “Bogojavljenska noć” (Twelfth Night).
Leta 1596. njegov sin Hamnet umro je sa samo 11 godina. Neki ovu ličnu tragediju vide kao jedan od uzroka mračnijeg raspoloženja u periodu u kome je napisao svoje velike tragedije “Hamlet” (Hamlet), “Otelo” (Othello), “Kralj Lir” (King Lear) i “Magbet” (Macbeth), opore tragedije iz antičke istorije “Troil i Kresida” (Troilus and Cressida), “Timon Atinjanin” (Timon of Athens), “Antonije i Kleopatra” (Antony and Cleopatra) i “Koriolan” (Coriolanus) i ambivalentne “problemske komade” – “Mera za meru” (Measure for Measure) i “Sve je dobro što se dobro svrši” (All’s Well That Ends Well). Poslednjih nekoliko godina njegovog rada obeležio je izvesni optimizam koji se vidi u tragikomedijama ili “romansama” kakve su “Zimska bajka” (The Winter’s Tale), “Cimbelin” (Cymbeline) i “Bura” (The Tempest).
Po završetku karijere, 1613. godine, Šekspir je bio dovoljno imućan da je posedovao zemlju i u Londonu i u Stratfordu. Vratio se u rodno mesto gde je živeo sa suprugom do svoje smrti, 23. aprila 1616. godine.
Prvo izdanje Šekspirovih sabranih dela, poznatog kao Prvi folio, sa Šekspirovim portretom na naslovnoj strani, objavile su njegove kolege 1626. godine
Šekspir verovatno nije mogao ni da zamisli da će vekovima posle smrti biti smatran velikanom svetske književnosti, a izvođenje njegovih dela biti sinonim elitne umetnosti. Dramski pisci u njegovo vreme nisu smatrani ozbiljnim autorima; njegov posao bio je pre svega da zabavi publiku. Njegova dela počela su da se cene kao vrhunac svetske književnosti tek vekovima posle njegove smrti, od XIX veka do danas, kada je njegovo delo dobilo bezbroj novih i različitih tumačenja i izvođenja. Njegovi komadi često su spoj dramskog i humorističnog, poezije i proze, uzvišenih i potresnih scena i prozaičnih momenata, a likovi su mu kompleksni i deluju kao ljudi od krvi i mesa. Mnogi smatraju da niko nije tako dobro dočarao univerzalna ljudska iskustva i emocije kao Šekspir.
Ceo svet je pozornica, a ljudi i žene u njoj glumci. (All the world’s a stage, And all the men and women merely players.)
Ivana Cvetanović je zavisnica od instant kafe, Interneta i MP3 plejera. U večitom je ratu sa vremenom; zamenjuje dan za noć, kao klinka je bila starmala, a kao odrasla je večita tinejdžerka.
