Kada kažemo Venecija, prvo što nam padne na pamet jesu gondole – uobičajena asocijacija kako za ovaj prelepi italijanski grad, tako i za romantiku, putovanja udvoje ali i po neku školsku ekskurziju koju nosimo u svojim sećanjima kao najlepši suvenir na dane mladosti. Venecija jeste sve to, ali i mnogo više od toga. Venecija je sinonim za umetnost, tradiciju koja već vekovima blista istim sjajem i prenosi se s kolena na koleno. Venecija je stara i veoma elegantna dama na čijem tlu se rodio, i dan-danas živi, jedan od najstarijih evropskih festivala: La Biennale di Venezia. Prošetajmo zajedno Lidom kao kakve filmske vedete. Prisetimo se zlatnih dana ove eminentne manifestacije, uz obavezni osvrt na ono što nas čeka danas i u danima koji su pred nama.
Beše to davne 1893. godine kada je tadašnji gradonačelnik Venecije, Rikardo Selvatiko (Riccardo Selvatico), ukazom proglasio osnivanje umetničke izložbe pod nazivom Bijenale (Esposizione Biennale Artistica) koja je trebalo da se održi naredne godine u svrsi proslave srebrne svadbe kralja Umberta I i kraljice Margarite od Savoje (Margherita di Savoia). Gradonačelnik Selvatiko imao je na umu da susrete umetnika, koji su se do tada održavali u kafeu Florian, prenese na viši, međunarodni nivo. Ipak, kako nije išlo sve po planu ondašnje administracije, prva internacionalna egzibicija ugledaće svetlost dana tek 30. aprila 1895. godine a manifestaciji će pored visokog plemstva prisustvovati i članovi kraljevske porodice u čiju čast je i osnovan festival.
Kada je stvaranje festivala bilo u toku, razmišljalo se o tome da to bude manifestacija moderne umetnosti na kojoj bi bila izložena samo dela afirmisanih umetnika, ali je ubrzo došlo do promene pa je pružena šansa i nepozvanim i nepoznatim autorima. Bilo je dovoljno da ispoljite svoju umetničku dušu i pokažete svoje jedinstvene kreacije da biste postali deo ove bogate, međunarodne manifestacije koja je, kako je prolazilo vreme, menjala svoje ruho. Nije prošlo mnogo od osnivanja, tek nekoliko decenija, i već 1930. godine osnivaju se festivali filma, pozorišta i moderne muzike, dok će dve godine kasnije svoje izdanje doživeti prvi filmski festival u istoriji kinematografije – “Esposizione d’Arte Cinematografica”. Kraj dvadesetog veka ostaće upamćen po uvođenju novih kategorija: Festivala arhitekture 1980. godine, i Festivala plesa koji će zaživeti 1999. godine.
Osim novih kategorija, kako je vreme prolazilo, došlo se do zaključka da bi trebalo polako uvesti i nagrade i priznanja najkreativnijim i najuticajnim umetnicima i ličnostima. Iako je prvobitni cilj osnivanja manifestacije bio da upozna publiku sa umetnicima i njihovim delima, festival je vrlo brzo dobio takmičarski duh, a i prestižne nagrade – Zlatnog i Srebrnog Lava – koje su dobijali samo najbolji.
Od prvih dana života, Filmski festival u Veneciji postao je sinonim za uspeh, kako filmskih ostvarenja koja su prikazivana, tako i glumaca koji će ući u istoriju kinematografije kao pravi heroji i zvezde koje će se poštovati i voleti bez obzira na godine koje prolaze. Na prvom Filmskom festivalu prikazani su premijerno filmovi koji će obeležiti zlatnu epohu kinematografije kao što su “Dogodilo se jedne noći“, “Grand Hotel“ i “Frankenštajn“.
Filmski festival u Veneciji ugostio je najveće zvezde filmskog neba onog doba – Gretu Garbo (Greta Garbo), Klarka Gejbla (Clark Gable), Loretu Jang (Loretta Young), Džona Barimora (John Barrymore); ali i najveće vedete današnjeg kalibra – Džeka Nikolsona (Jack Nicholson), Nikol Kidman (Nicole Kidman), Monike Beluči (Monica Bellucci) , Džordža Klunija (George Clooney) koji je otvorio ovogodišnji festival i mnogih drugih. Ono čemu treba svakako odati priznanje jeste što smo se, zahvaljujući Venecijskom festivalu, upoznali i sa kinematografijama dalekih zemalja poput Indije, Japana i Kine.
Najveći uspeh festival će imati po završetku Drugog svetskog rata, dok će tokom dvanaest godina u periodu od 1968. do 1980. godine, zbog političkih i istorijskih prilika ondašnje Italije, festival biti u stagnaciji. Tih godina nije bilo ni takmičenja a ni nagrada. Srećom, 1980. godine stupaju na scenu spasioci festivala, Karlo Licani (Carlo Lizzani) novi direktor, i veliki filmski kritičar Enco Ungari (Enzo Ungari), koji će vratiti ovoj prestižnoj manifestaciji sjaj koji je imala ali i postaviti nove standarde u organizaciji filmskih festivala u svetu. Sa njima stižu i nove kategorije koje će osvežiti festival + spektakularni film, retrospektiva i rimejkovi.
U proteklih trideset godina, Festival u Veneciji ostavio je neizbrisiv trag u analima kinematografije, a pamtiće ga stare ali i nove generacije po spektakularnim filmskim ostvarenjima poput Spilbergovog “E.T.”, Skorsezevog filma “Poslednje iskušenje“, Almodovarovih “Žena na ivici nervnog sloma“ i mnogih drugih. U svetu danas postoji mnogo sličnih manifestacija ali za retke od njih se može reći da su tako jedinstveni i uticajni kao što je to Venecijski Filmski festival.
Ove godine ova prestižna filmska manifestacija ulazi u sedmu deceniju, s obzirom da se radi o 68. Mostri . Šta nas očekuje? Najstariji filmski festival na svetu – festival u Veneciji – ove godine će publici predstaviti neke od najiščekivanijih filmova sezone i ugostiće brojne holivudske zvezde. Organizatori su najavili zvučna imena poput Kire Najtli (Keira Knightley), Meta Dejmona (Matt Damon), Kejt Vinslet (Kate Winslet) i Gvinet Paltrou (Gwyneth Paltrow), a biće ekskluzivno predstavljeni i delovi jednog srpskog filma. Mostru, koja će u Veneciji okupiti ljubitelje sedme umetnosti od 31. avgusta do 10. septembra, otvorio je sinoć ljubitelj publike, američki glumac i nesuđeni italijanski zet, Džordž Kluni (George Clooney) političkom dramom koju je režirao – “Martovske ide“ – a u kome osim njega glume i Rajan Gosling (Ryan Gosling) i Filip Simor Hofman (Phillip Seymour Hoffman).
U konkurenciji za glavnu nagradu festivala nalaze se i nova adaptacija romana “Orkanski visovi” Emili Bronte, u režiji Andree Arnold (Andrea Arnold); “Dečko, dama i špijun” režisera Tomasa Alfredsona (Thomas Alfredson) sa Kolinom Firtom (Colin Firth) i Gerijem Oldmanom (Gary Oldman) u glavnim ulogama; “Carnage” Romana Polanskog sa Kejt Vinslet (Kate Winslet) i Džodi Foster (Jodie Foster), “Killer Joe” Vilijama Fridkina (William Friedkin), “Teksaška polja smrti” Amija Kanana Mana (Ami Canaan Mann) i “Dangerous Method” Dejvida Kronenberga (David Cronenberg).
Proslavljeni ruski režiser Aleksandar Sokurov predstaviće se svojim delom “Faust“, a njegov kineski kolega Džoni To (Johnny To) publici na Lidu predstaviće film “Život bez principa“ koji govori o ekonomskoj krizi i njenim posledicama po obične ljude.
Van takmičarskog dela publika će imati priliku da pogleda novi film u režiji Madone koji predstavlja njen drug izlet u svet filma s one strane kamere – dramu “V.E.“ koja govori o raspuštenici Volis Simpson čija je veza sa kraljem Edvardom osmim dovela do njegove abdikacije 1936. godine.
Pažnju medija privukao je i egipatski dokumentarac “Tahir 2011“ koji prati revoluciju i pad starog režima, a radikalnim islamom se bavi i Filip Fokon (Philippe Faucon) u svom delu “Dezintegracija“. Tu su i proslavljeni Al Paćino (Al Pacino) koji glumi samog sebe, ali i kralja Heroda u filmu “Divlji Salome“; kao i Stiven Soderberg (Steven Soderbergh) sa filmom “Contagion“ koji govori o virusu koji širi paniku, a koji je okupio internacionalnu ekipu na čelu sa Metom Dejmonom (Matt Damon), Kejt Vinslet (Kate Winslet), Marion Kotlijar (Marion Cotillard), Džudom Loom (Jude Law) i Gvinet Paltrou (Gwyneth Paltrow).
Među filmovima van konkurencije našao se i deo jednog domaćeg filma, kome zbog manjka finansija nije završena postprodukcija. Reč je o projektu “Dr Rej i đavoli“, reditelja Dinka Tucakovića, koji govori o boravku Nikolasa Reja u Beogradu. Film će biti ekskluzivno predstavljen na Venecijanskom festivalu 4. septembra .
Direktor Festivala ove godine je Marko Miler (Marco Müller) dok je proslavljenom oskarovcu Darenu Aronofskom (Darren Aronofsky) dodeljeno mesto predsednika žirija. Kuma manifestacije je proslavljena italijanska glumica Viktorija Pučini (Vittoria Puccini).
Emina Ristović za sebe kaže da je večiti nostalgičar i pisac u pokušaju. Reči su njena igračka bez kojih ne može i od kojih je, jednog dana, pre dve godine, nastao roman prvenac “Balkanski virus”. Ne može bez Italije, koja je njen dom već 11 godina, porodice i prijatelja raštrkanih svugda po svetu. U slobodno vreme vodi svoj multi-cultural blog From Italy With Love.
