Primarni se odnosi na količinu direktne GHG emisije, koja se oslobađa sagorevanjem fosilnih goriva, uključujući i energiju koju koristimo u domaćinstvu (za grejanje), kao i ono što trošimo za prevoz (automobilom, avionom). Primarni otisak je ono na šta svako od nas može da utiče i čiji nivo svaki pojedinac može da smanji, ekološki osvešćenim načinom života, smanjivanjem štetnih aktivnosti, primenom alternativnih izvora energije u domaćinstvu (i prevozu – automobil na struju, bicikl, električni self balancing skuteri…).
Sekundarni otisak predstavlja količinu indirektnih GHG emisija koje emituju čitavi proizvodni ciklusi kao i transport svih proizvoda koje koristimo.
Gas sa efektom staklene bašte koji najčešće proivodimo jeste ugljen dioksid, koji se emituje prilikom upotrebe i spaljivanja fosilnih goriva u domaćinstvima, fabrikama, elektranama. Ali, uticaj imaju i drugi gasovi, kao što je metan, koji se emituje prilikom poljoprivrednih aktivnosti i sa deponija, a po kilogramu je 25 puta jači od ugljen dioksida. Još snažniji gas je azot-oksid, koji se međutim emituje u manjim količinama – on je 300 puta jači nego ugljen dioksid i nastaje tokom industrijskih procesa i poljoprivredne proizvodnje. Tu su i rashladni gasovi, koji su nekoliko hiljada puta snažniji (imaju jači uticaj) od ugljen-dioksida.
Karbonski otisak je ukupan zbir svih emisija ugljen dioksida i ostalih gasova, koje ljudi izazivaju svojim aktivnostima u određenom vremenskom periodu, a najčešće se izračunava za godinu dana.
Ekološki svesno ponašanje je izbor svakog pojedinca, mi utičemo na globalno zagrevanje i mi možemo da umanjimo svoj uticaj – globalno se ipak sastoji od gomile lokalnog i pojedinačnog.
Fotografije: unsplash.com
Brankica Milošević
